Khi cân nhắc đầu tư vào một công nghệ mang tính chiến lược như Hệ thống Lưu trữ Năng lượng Pin (BESS), câu hỏi đầu tiên và thực tế nhất của mọi doanh nghiệp là: “Chi phí đầu tư là bao nhiêu?”
Xem thêm: Hệ Thống Lưu Trữ Năng Lượng Pin (BESS) Là Gì?
Đây là một câu hỏi hoàn toàn xác đáng, nhưng câu trả lời lại không hề đơn giản. Không có một “bảng giá niêm yết” cố định cho một hệ thống BESS quy mô công nghiệp. Chi phí đầu tư ban đầu (CAPEX) là một con số phức hợp, phụ thuộc vào nhiều yếu tố kỹ thuật và quy mô dự án.
Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các thành phần cấu thành nên tổng chi phí đầu tư của một hệ thống BESS, giúp các nhà quản lý và chủ doanh nghiệp có một cái nhìn rõ ràng để lập ngân sách và đưa ra quyết định đầu tư hiệu quả.
1. Hiểu Về Hai Đơn Vị Chi Phí Quan Trọng: $/kW và $/kWh
Để hiểu về chi phí BESS, trước tiên cần phân biệt hai đơn vị đo lường cốt lõi:
- Công suất (Power – kW): Là khả năng BESS có thể cung cấp điện tại một thời điểm. Nó quyết định số lượng thiết bị có thể vận hành đồng thời. Chi phí cho công suất thường được tính bằng USD/kW.
- Dung lượng (Energy – kWh): Là tổng lượng điện năng mà BESS có thể lưu trữ. Nó quyết định hệ thống có thể cung cấp điện trong bao lâu. Chi phí cho dung lượng được tính bằng USD/kWh.
Một hệ thống BESS cho nhà máy sẽ có cả hai thông số này, ví dụ: 500kW / 2000kWh. Điều này có nghĩa là hệ thống có thể cung cấp công suất tối đa 500kW liên tục trong 4 giờ. Tổng chi phí đầu tư sẽ là sự kết hợp của chi phí cho cả hai thành phần công suất và dung lượng này.
2. “Bóc Tách” Các Thành Phần Chi Phí Chính (CAPEX)
Tổng chi phí đầu tư ban đầu của một hệ thống BESS container được cấu thành từ nhiều bộ phận. Dưới đây là các thành phần chính chiếm tỷ trọng lớn nhất.
a. Hệ thống Pin (Battery System)
Đây là thành phần đắt giá nhất, thường chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí đầu tư của một hệ thống BESS. Giá của hệ thống pin phụ thuộc trực tiếp vào tổng dung lượng lưu trữ (kWh) của dự án. Công nghệ pin Lithium-ion, đặc biệt là LFP (Lithium Iron Phosphate), đang là lựa chọn phổ biến cho các ứng dụng công nghiệp nhờ độ an toàn và tuổi thọ cao.
b. Hệ thống Chuyển đổi Năng lượng (PCS – Power Conversion System)
PCS, với thành phần chính là các bộ biến tần (inverter), chịu trách nhiệm chuyển đổi dòng điện DC từ pin sang AC cho phụ tải và ngược lại. Chi phí của PCS phụ thuộc vào công suất (kW) của hệ thống. Một hệ thống cần cung cấp công suất càng lớn để vận hành nhiều thiết bị cùng lúc thì chi phí cho PCS càng cao.
c. Vỏ Container và Các Hệ thống Phụ trợ (Balance of System – BOS)
Đây là phần chi phí cho “ngôi nhà” và các hệ thống hỗ trợ đảm bảo BESS vận hành an toàn, bền bỉ. Chi phí này bao gồm :
- Vỏ container tiêu chuẩn ISO: Cung cấp lớp bảo vệ vật lý, dễ dàng cho vận chuyển và lắp đặt.
- Hệ thống Quản lý Nhiệt (HVAC): Cực kỳ quan trọng để duy trì nhiệt độ hoạt động tối ưu, kéo dài tuổi thọ pin.
- Hệ thống Phòng cháy Chữa cháy (PCCC): Các hệ thống chuyên dụng như FM-200 hoặc Novec 1230 để đảm bảo an toàn cháy nổ.
- Hệ thống Quản lý (BMS, EMS): “Bộ não” điều khiển và giám sát toàn bộ hoạt động của hệ thống.
d. Chi phí Kỹ thuật, Lắp đặt và Vận hành thử (Engineering, Procurement, and Construction – EPC)
Đây là phần chi phí dịch vụ để biến các thiết bị riêng lẻ thành một hệ thống hoàn chỉnh và đi vào hoạt động, bao gồm:
- Chi phí tư vấn, thiết kế kỹ thuật.
- Chi phí vận chuyển, thi công móng, lắp đặt tại công trường.
- Chi phí đấu nối vào hệ thống điện hiện hữu của nhà máy.
- Chi phí kiểm tra, vận hành thử (commissioning) và bàn giao.
3. Các Yếu Tố Chính Ảnh Hưởng Đến Báo Giá Cuối Cùng
Mặc dù các thành phần trên là cố định, chi phí của chúng có thể thay đổi đáng kể dựa trên các yếu tố sau:
- Công nghệ Pin: Pin LFP (Lithium Iron Phosphate) và NMC (Nickel Manganese Cobalt) có mức giá và đặc tính hiệu suất khác nhau. LFP thường được ưa chuộng cho các ứng dụng tĩnh tại vì an toàn hơn và có vòng đời dài hơn.
- Thời gian lưu trữ (Duration): Một hệ thống có thời gian lưu trữ dài (ví dụ: 4 giờ) sẽ cần nhiều dung lượng pin (kWh) hơn và do đó đắt hơn một hệ thống có cùng công suất nhưng chỉ lưu trữ trong 2 giờ.
- Thương hiệu và Chất lượng Thiết bị: Các thiết bị từ những nhà sản xuất hàng đầu thế giới (pin, PCS) sẽ có chi phí cao hơn nhưng đi kèm với đó là sự đảm bảo về hiệu suất, độ tin cậy và chính sách bảo hành dài hạn.
- Yêu cầu về Tiêu chuẩn An toàn: Việc tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn quốc tế nghiêm ngặt như UL 9540A hay NFPA 855 có thể làm tăng chi phí do đòi hỏi các thiết kế và thiết bị PCCC, kiểm soát nổ phức tạp hơn, nhưng đây là khoản đầu tư cần thiết để bảo vệ con người và tài sản.
4. Chi Phí Vận Hành và Bảo Trì (O&M) so với Chi Phí Đầu Tư (CAPEX)
Một điểm quan trọng cần lưu ý là mặc dù chi phí đầu tư ban đầu (CAPEX) của BESS có thể cao, chi phí vận hành và bảo trì (O&M) trong dài hạn lại rất thấp. Không giống như máy phát điện diesel đòi hỏi chi phí nhiên liệu biến động và bảo trì định kỳ tốn kém, O&M của BESS chủ yếu bao gồm chi phí điện để sạc (với giá thấp điểm) và kiểm tra định kỳ các hệ thống phụ trợ như HVAC.
Chi phí đầu tư một hệ thống BESS không phải là một con số có sẵn. Nó là kết quả của một quá trình phân tích và thiết kế kỹ thuật chi tiết, dựa trên nhu cầu tiêu thụ điện, mục tiêu vận hành và các yêu cầu cụ thể của từng doanh nghiệp.
Việc “bóc tách” các thành phần chi phí giúp doanh nghiệp hiểu rằng giá trị của một hệ thống BESS không chỉ nằm ở những viên pin, mà còn ở chất lượng của các hệ thống phụ trợ, năng lực tích hợp và sự tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn. Một báo giá rẻ hơn có thể đồng nghĩa với việc cắt giảm các thành phần an toàn quan trọng hoặc sử dụng thiết bị kém chất lượng, dẫn đến rủi ro lớn và chi phí cao hơn trong dài hạn.
